Suchergebnisse

U radu se razmatra ekološko obrazovanje u Srbiji, kroz analizu trenutnog stanja, ukazivanje na ključne probleme u ovoj oblasti i moguće pravce daljeg razvoja. U prvom delu rada dat je prikaz razvoja ekološkog obrazovanja u našoj zemlji sa naglaskom na ključne faze u ovom procesu. Put razvoja ekološkog obrazovanja u Srbiji kretao se od izrazitog antropocentrizma i antagonizma između čoveka i prirode, preko umerenog antropocentrizma sa primesama ekoncentrizma, do dominantnog ekocentrizma. Primetno je da razvoj ekološkog obrazovanja u našoj zemlji kasni bar jednu deceniju u odnosu na društvene okolnosti, što otvara brojne implikacije za obrazovni sistem i društvo u celini. Kada je u pitanju nastavni proces, analiza stanja pokazuje pomake koji su učinjeni implementiranjem novih sadržaja iz oblasti ekologije i održivog razvoja u postojeće predmete, kao i uvođenjem izbornih predmeta koji se odnose na ekološko obrazovanje. Pomaci su učinjeni i u domenu vannastavnih aktivnosti koje su obogaćene sadržajima iz oblasti ekologije, kao i u okviru obrazovnih politika škola, uvođenjem posebnih rubrika u školske programe kojima se definišu planirane aktivnosti iz ove oblasti. U drugom delu rada napravljen je osvrt na ključne probleme do kojih se došlo analizom postojećeg stanja u oblasti ekološkog obrazovanja. Kao največi problem izdvaja se primetni jaz između usvojenog znanja iz oblasti ekologije i individualnog delovanja pojedinca u svakodnevnom životu u pravcu očuvanja životne sredine. Pored toga, u nastavi se još uvek u nedovoljnoj meri primenjuju interdisciplinarni pristup i projektna nastava zasnovana na istraživanju čiji je doprinos u učenju ekoloških sadržaja potvrđen u nalazima brojnih istraživanja. U trećem delu rada date su preporuke za dalji razvoj ekološkog obrazovanja u našoj zemlji koje se prevashodno odnose na način učenja ekoloških sadržaja u okviru škole i koje imaju važne implikacije za kreatore obrazovnih politika, lidere u školama i praktičare. Na prvom mestu, škole bi trebalo da budu usmerene na stvaranje mogućnosti za istinski, receptivni i refleksivni odnos učenika sa prirodom. To bi značilo da se u procesu učenja ekoloških sadržaja primene pristupi čiji je uspeh već potvrđen, poput interdisciplinarnog pristupa i projektne nastave. Ostvarivanju ovog cilja pomoglo bi i intenziviranje vannastavnih aktivnosti kroz unapređivanje već postojećih (ekskurzije, nastava u prirodi) kao i uvođenjem novih, na primer ekoloških kampova i drugih organizovanih aktivnosti u prirodi koje podrazumevaju veću angažovanost učenika. Na taj način bi bilo omogućeno da se znanja stečena u nastavi povežu sa neposrednim iskustvom u prirodi. Time bi se podigao kvalitet dobijenih znanja iz ove oblasti, a ostvario bi se i pozitivan uticaj na voljni i emocionalni aspekt ličnosti učenika, što bi vodilo ka njihovoj većoj svesti o potrebi zaštite životne sredine, kao i njihovoj većoj participaciji u konkretnim aktivnostima koje se tiču očuvanja prirode i njenih resursa. Na kraju, ukazano je na važnost finansijskog aspekta, pa se kao preporuka za obrazovnu politiku ističe da su potrebna veća ulaganja kako bi škole mogle dobijena sredstva da iskoriste za podizanje svojih kapaciteta u oblasti ekološkog obrazovanja, obogaćivanje nastavnih resursa, kao i za obučavanje nastavnog kadra. ; The paper deliberates environmental education in Serbia by analysing the current situation, pointing to key problems in this area and potential trends of further development. The first part of the paper is an overview of environmental education development in our country with an emphasis on key stages in this process. The developmental path of environmental education in Serbia has unfolded from strong anthropocentrism and antagonism between the man and nature, through moderate anthropocentrism with hints of ecocentrism, to dominant ecocentrism. It is obvious that development of environmental education in our country is at least a decade late vis-à-vis social circumstances, which opens a number of implications for education system and overall society. With regard to teaching process, the current situation analysis reveals the progress made by implementing new contents from the fields of ecology and sustainable development in the existing subjects, as well as by introducing elective courses related to environmental education. The progress has also been made in terms of extracurricular activities that have been enriched with ecology contents, as well as within educational policies of schools by introducing special sections in the school curricula that define planned activities in this field. The second part of the paper focuses on the key issues arising from the analysis of current situation in environmental education. The greatest problem is an apparent gap between acquired ecology knowledge and the individual's actions in everyday life regarding environmental protection. In addition, the interdisciplinary approach and research-based project teaching whose contribution to learning the environmental contents has been acknowledged by results of numerous studies are still not adequately applied in teaching. The third part of the paper provides recommendations for further development of environmental education in our country. They primarily refer to the way environmental education is taught in school and have important implications for education policy makers, school leaders and practitioners. Primarily, the schools should aim at creating opportunities for genuine, receptive and reflective relationship of students with nature. This would mean using already validated approaches to learning of environmental contents, such as interdisciplinary approach and project-based teaching. Intensifying the extracurricular activities through improvement of already existing activities (excursions, outdoor classes) and introduction of new ones, for example eco-camps and other organized outdoor activities involving a greater student engagement, would also help in achieving this goal. In this way the correlation between the classroom-obtained knowledge and immediate experience in nature would be enabled. This would improve the quality of knowledge from this field, and have a positive effect on wilful and emotional aspect of students' personality. This would also lead to their greater awareness of the need for environmental protection, as well as their greater participation in particular activities related to conservation of nature and its resources. Finally, the importance of financial aspect is underlined and the recommendation for education policy refers to requirement for greater investments. In this way, the schools could use the received funds for increasing their environmental education capacities, improving the teaching resources and training the teaching staff. ; Zbornik rezimea / 24. Međunarodna naučna konferencija "Pedagoška istraživanja i školska praksa ; Book of abstracts / 24th International Scientific Conference "Educational Research and School Practice"

The results of the recent research in the field of environmental education point to the fact that it is not enough to incorporate environmental content in the curricula and expect the students to behave environmentally responsibly. This is only a small step on the long and complex path of developing environmental awareness. Apart from the fact that environmental issues are included in the curricula, it is very important how these environmental issues are conveyed to students. The aim of this paper is to determine the characteristics of the primary school lessons (didactic and methodological characteristics, encouraging critical and divergent thinking, correlation of teaching content, interaction between students and teachers, students' active participation) dealing with environmental content. Fifteen 8th grade classes were observed in three primary schools in Belgrade. The observation included biology, geography, physics and chemistry lessons. A Class Observation Protocol was designed for the purpose of a wider research. The results of the research show that teachers mostly applied frontal teaching and monologic method to teach environmental content to their students. Environmental content is a specific teaching and learning content requiring active learning methods, outdoor activities, encouraging students to explore and analyze, discuss issues, exchange opinions and observe specific issues from multiple perspectives. According to the results, these methods and forms of teaching are not sufficiently represented in our primary schools. The goals of environmental education can be fully realized only if the lessons covering environmental topics include: interactive and interdisciplinary approaches, active learning methods, outdoor classes and activities, classes where students are encouraged to explore and analyze, discuss issues, exchange opinions and observe specific issues from multiple perspectives. These activities are aimed at developing sudents' environmental awareness, acquisition of the environment-related knowledge, and shaping students' attitudes and behaviour. ; : Škola kao jedna od najvažnijih institucija društva mora da prati sve promene koje se dešavaju na društvenom planu. Škola obrazuje i vaspitava generacije koje će u budućnosti imati svoje važne društvene uloge i koje treba da odgovore na složenu mrežu problema sa kojima će se suočavati. Kako bi se rešili ekološki problemi i prevazišla ekološka kriza, već duže vreme se u mnogim obrazovnim sistemima, kao jedan od važnih obrazovnih ciljeva, ističe razvoj ekološke svesti i prihvatanje koncepta održivog razvoja. Tako ekološko obrazovanje ima značajnu ulogu u ostvarivanju ovog značajnog koncepta. Promene u našem obrazovnom sistemu koje su u poslednjih nekoliko godina vidljive na polju obrazovne politike i samih nastavnih programa potvrđuju da je značaj ekološkog obrazovanja prepoznat. U nastavne programe su inkorporirani ekološki sadržaji, međutim, potrebne su promene i u samoj školskoj praksi. U našoj zemlji rađena su istraživanja koja se odnose na uspeh učenika na testovima znanja iz oblasti ekologije. Rezultati takvih istraživanja ukazuju na činjenicu da naši učenici nedovoljno poznaju oblast zaštite životne sredine. Osim toga, rezultati istraživanja jasno ukazuju na činjenicu da nije dovoljno inkorporirati ekološke sadržaje u nastavne programe i očekivati da će se učenici ponašati ekološki odgovorno. To je samo jedan mali korak na dugom i složenom putu razvijanja ekološke svesti. Osim činjenice da u nastavnim programima postoje ekološki sadržaji, veoma je važno i na koji način se u nastavi razvijaju odgovarajuća ekološka znanja i stavovi i podstiče ekološki poželjno ponašanje. Pretpostavka je da su loši rezultati koje naši učenici postižu iz oblasti ekologije u velikoj meri posledica loše pripreme i realizacije časova na kojima se obrađuju ekološki sadržaji i da nastavnici moraju uzeti u obzir specifičnosti ekoloških sadržaja kada planiraju njihovu obradu. Cilj ovog rada bio je da se utvrde karakteristike časova (didaktičko-metodička obeležja časova, podsticanje kritičkog i divergentnog mišljenja, odnosi između učenika i nastavnika, aktivnosti učenika) na kojima se obrađuju ekološki sadržaji u našim osnovnim školama. Posmatrano je petnaest časova u osmom razredu u tri osnovne škole u Beogradu. Posmatrani su časovi nastavnih predmeta biologija, geografija, fizika i hemija na kojima se obrađuju ekološki sadržaji. Ovo istraživanje je pokazalo da nastavnici, uglavnom, časove na kojima se obrađuju ekološki sadržaji realizuju na tradicionalan način, ne uzimajući u obzir specifičnosti ekoloških sadržaja. Na posmatranim časovima dominira monološka metoda u odnosu na dijalošku metodu; frontalni oblik rada u odnosu na grupni rad, tekstualna nastavna sredstva u odnosu na audio-vizuelna i eksperimentalna nastavna sredstva. Takođe, razvoj i podsticanje kritičkog i divergentnog mišljenja nije u dovoljnoj meri zastupljen na časovima. Kao poseban problem uočili smo nepostojanje integrativnog i interdisciplinarnog pristupa i suštinskog povezivanja sadržaja različitih nastavnih predmeta. Istraživanje je pokazalo da učenici nisu radili u grupama ili u paru i da, samim tim, nisu bili u prilici da pomognu jedni drugima u rešavanju pojedinih problema, kao ni da međusobno diskutuju, argumentovano razmenjuju mišljenja, analiziraju probleme i izvode zaključke na osnovu tih diskusija i analiza. Nasuprot ovim nalazima, smatramo da su za obradu ekoloških sadržaja neophodni: primena integrativnog i interdisciplinarnog pristupa u nastavi, aktivne metode učenja, nastava koja se odvija u prirodi, nastava koja omogućava učenicima da istražuju i analiziraju, da diskutuju o problemima, razmenjuju mišljenja i posmatraju određene probleme iz više različitih perspektiva. Sve navedene aktivnosti imaju za cilj razvijanje ekološke svesti učenika, odnosno sticanje ekoloških znanja, ali i uticaj, delovanje na stavove i ponašanje učenika.

Connecting science, technology and the society is one of the important principles of contemporary education. The foundation of this principle is the idea that scientific and technological achievements should be useful and applicable in everyday life of an individual. The paper presents the main determinants of the STS project (Science, Technology and Society Project) which deals with studying the influence of scientific research and technological development on social, political and cultural values. The basic goal of education within the STS Project is to enable the students to understand and learn to incorporate the achievements of scientific and technological development in their own cultural, ecological, economic, political and social contexts. In addition to this, the paper presents the role of sciences in connecting science, technology and the society and describes the possibilities of incorporating a similar project in chemistry instruction in our school. Pilot study which was conducted refers to the proposal for applying the principles on which the STS project is based in chemistry instruction in our country. This pilot study can present the basis for future research and the guideline that can be used for promoting the process of education in primary and secondary school. ; Povezivanje nauke, tehnologije i društva predstavlja jedan od važnih principa savremenog obrazovanja. U osnovi tog principa nalazi se ideja o tome da naučna i tehnološka dostignuća treba da budu od koristi i primenljiva u svakodnevnom životu pojedinca. U radu su izložene glavne odrednice STS projekta (Science, Technologie and Society Project - Projekat nauka, tehnologija i društvo) koji se bavi proučavanjem uticaja naučnih istraživanja i tehnološkog razvoja na društvene, političke i kulturne vrednosti. Osnovni cilj obrazovanja u okviru STS projekta je omogućiti učenicima da razumeju i nauče da inkorporiraju dostignuća naučnotehnološkog razvoja u svoje kulturne, ekološke, ekonomske, političke i društvene kontekste. Takođe, u radu je prikazana uloga prirodnih nauka u povezivanju nauke, tehnologije i društva i opisane su mogućnosti ugrađivanja sličnog projekta u nastavu hemije u našoj školi. Pilot istraživanje koje je urađeno odnosi se na predlog primene principa, na kojima počiva STS projekat, u nastavu hemije kod nas. Ovo pilot istraživanje može predstavljati osnovu za naredna istraživanja i smernice koji se mogu upotrebiti za unapređivanje obrazovnog procesa u osnovnoj i srednjoj školi.

Tourism today is marked by various social-economic trends. Croatia as a tourist destination is present on the networked international tourism market, which imposes daily adjustments to varying conditions on the market, primarily through improvement of the competitiveness of its own tourism offer. An important precondition for forming such an offer is an effective system for managing a tourist destination or destination management. With its accession to the European Union, Croatia has become a part of the European tourist market, which is a boost for tourism but also challenging, as it needs to stay true to its identity and maintain its uniqueness. Due to Croatia's new macroenvironment, conditions and rapidly changing consumer requirements on the global tourism market, as well as global economic and political instability, which has not left the European Union unscathed, strategic operational planning and clear guidance for the future development of tourism in Croatia are essential. Thus, the goal of this paper is to emphasize the importance and functionality of destination management for the development of competitiveness of Croatian tourism, with emphasis on strategic managing of its development and review the challenges and adaptations to the conditions on the European tourism market.